Łódzkie Ciekawostki #5- A. Rubinstein

Łodzianie, pytani o Rubinsteina, bez wahania wskazują postać światowej sławy pianisty, Artura Rubensteina, którego imię nosi znajdująca się przy ulicy Narutowicza Filharmonia Łódzka. Zapytani o Akibę Rubinsteina bezradnie wzruszają ramionami, pozwalając na zapomnienie jednego z najwybitniejszych szachistów okresu przedwojennego.

Akiba Rubinstein,
najwybitniejszy polski szachista
źródło: valtiberinascacchi.it

Akibę Rubinsteina, poza nazwiskiem i żydowskim pochodzeniem, nic nie łączyło z wirtuozem muzyki. Urodzony 12 grudnia 1882 roku w Stawiskach koło Łomży miał zostać rabinem, jednak szybko porzucił plany rodziców i w 1901 roku przeniósł się do Łodzi, gdzie od 1903 roku zaczął reprezentować barwy Łódzkiego Towarzystwa Zwolenników Gry Szachowej. Już trzy lata później, w wieku zaledwie 24 lat został mistrzem Łodzi, rozpoczynając światową karierę. Jego talent eksplodował błyskawicznie i do 1913 roku wygrywał lub zajmował czołowe miejsca we wszelkich możliwych prestiżowych turniejach szachowych, pokonując m.in. ówczesnego mistrza świata, Austriaka Emanuela Laskera (podczas turnieju w Petersburgu w 1909 roku podzielił z nim pierwsze miejsce, jednak w bezpośredniej partii okazał się lepszy). W tym okresie ustanowił też niepobity do dzisiaj rekord zwycięstwa w 5 najbardziej prestiżowych turniejach z rzędu (w 1912 r. Akiba Rubinstein wygrał zawody w San Sebastian, Piszczanach, Wrocławiu, Warszawie oraz Wilnie- 50. lat później jego wyczyn powtórzył Duńczyk Bent Larsen, jednak zgromadzenie pięciu tytułów z rzędu zajęło mu okres 3 lat). Równocześnie, pomimo ciągłych zmian miejsc zamieszkania, w partiach szachowych reprezentował Łódź. Mimo panującego przekonania (znajdującego potwierdzenie w retrospektywnym rankingu szachowym Chessmetrics), że Rubinstein jest najwybitniejszym szachistą swojej epoki, nigdy nie było mu dane stoczyć pojedynku o tytuł mistrza świata. W czasach Rubinsteina przystąpienie do boju o miano najlepszego szachisty świata wymagało bowiem wyłożenia ogromnych nakładów pieniężnych, na które Łodzianin nie mógł sobie pozwolić. Jego plany ostatecznie pokrzyżował wybuch I wojny światowej. Jego sława przygasła, po wojnie nadal odnosił sukcesy, jednak już nie tak spektakularne jak wcześniej. W 1930 roku Rubinstein wrócił na szczyt podczas III Olimpiady Szachowej w Hamburgu, prowadząc Polskę do tytułu mistrzowskiego, samemu osiągając niespotykany do dzisiaj rezultat punktowy (15 punktów w 17 partiach, czyli 88% skuteczności, na którą złożyło się 13 zwycięstw i 4 remisy z najznakomitszymi szachistami tamtego okresu). W 1932 roku wycofał się ze sportu, ostatecznie przegrywając z chorobą, z którą borykał się przez całe życie (Akiba Rubinstein cierpiał na antropofobię, czyli lęk przed ludźmi). W 1926 roku na stałe wyjechał z kraju, początkowo do Berlina, a następnie do Belgii, gdzie ukrywał się przez okres II wojny światowej. Zmarł w Antwerpii 14 marca 1961 roku.

Międzynarodowa Federacja Szachowa w 1950 roku, w uznaniu jego zasług, przyznała Rubinsteinowi tytuł arcymistrza szachowego. W Łodzi poza wąskim gronem pasjonatów królewskiego sportu praktycznie nieznany, a szkoda- tym bardziej, że Europejska Unia Szachowa ogłosiła 2012 rok 'Rokiem Akiby Rubinsteina'.

Przy pracach nad tekstem skorzystaliśmy z artykułów dostępnych na portalach szachowisko.pl oraz z zczuba.pl.